Diabetes
|
จุดเริ่มต้นของ”เบาหวาน”...ในร่างกายของคุณ
โรคเบาหวานเกิดจากอะไร? ทำไมคนไทยหลายล้านคนจึงเป็นโรคเบาหวาน? ผมเชื่อว่าหลายๆคนคงสงสัย...ว่าตัวเองไปทำผิดอะไรถึงได้เป็นโรคๆนี้ แต่ผมขอเกริ่นนำก่อนเลย ว่าโรคเบาหวานไม่ใช่โรคที่เกิดจากการกินหวาน... เอาล่ะครับ บทความนี้จะทำให้พวกคุณได้เข้าใจ ว่าโรคเบาหวานมันคืออะไร
ก่อนอื่น ผมคงต้องเล่าถึงกลไกการควบคุมน้ำตาลในร่างกายของมนุษย์เสียก่อน(บทความนี้ผมขอเรียกพวกน้ำตาลหรือคาร์โบไฮเดรตชนิดต่างๆทุกรูปแบบว่า”น้ำตาล”รวมๆไปเลยนะครับ) ร่างกายของเราทำไมต้องมีน้ำตาล? ต้องบอกว่าน้ำตาลไม่ได้มีไว้เพื่อทำให้ขนมอร่อยขึ้นเพียงเฉยๆ แต่น้ำตาลคือต้นกำเนิดของ”พลังงาน”ที่กล้ามเนื้อของพวกเราใช้ในการขับเคลื่อนร่างกายอยู่ทุกๆวันนี้ อันที่จริงแล้วอาหารอย่างโปรตีนและไขมันก็ถือเป็นแหล่งพลังงานเช่นกัน แต่มันอยู่ในรูปที่เราไม่สามารถนำมาใช้งานได้ทันที ตรงกันข้ามกับน้ำตาล ที่ร่างกายแพคเกจจิ้งใส่ถุงรอไว้เรียบร้อย เราจะใช้งานเมื่อไหร่ก็เอามาใช้ได้ทันที ถ้าเริ่มร่อยเหรอ ก็ค่อยไปหยิบโปรตีนกับไขมันมาใช้แทน นอกจากนี้ อวัยวะบางอย่างเช่น สมอง ใช้เป็นอยู่แค่น้ำตาลด้วยซ้ำไป เจอโปรตีนเจอไขมันเข้าไปใช้ไม่เป็นกันเลยทีเดียว ดังนั้นใครอดข้าวแป้งนานๆ สมองจึงเริ่มรู้สึกตื้อๆไปดื้อๆยังไงละครับ เอาล่ะ พวกคุณคงพอเข้าใจกันเเล้ว ว่าน้ำตาลมีประโยชน์อย่างไร ดังนั้นพวกเราจึงจำเป็นต้องกินน้ำตาล เมื่อน้ำตาลเข้าสู่ลำไส้และถูกดูดซึมแล้ว มันก็จะเข้าไปล่องลอยอยู่ในเส้นเลือดท่องเที่ยวไปทั่วร่างกาย ถ้าพวกเรามีกิจกรรมให้เคลื่อนไหวหรือออกกำลังกายอยู่ตลอดเวลา แป๊บเดียวน้ำตาลที่ล่องลอยอยู่นี้ก็จะถูกกล้ามเนื้อเอาไปใช้จนหมด แต่ในความจริงแล้ว...พวกเราไม่สามารถมีกิจกรรมกันได้ตลอดเวลาหรอก...จริงมั๊ยครับ ดังนั้นร่างกายของมนุษย์จึงต้องจัดการอะไรสักอย่างกับน้ำตาลในเส้นเลือดเหล่านี้ เพราะน้ำตาลที่สูงมาก มันจะไปทำให้”ผนังเส้นเลือด”อักเสบ เปิดทางให้เหล่าไขมันเข้าไปสะสมจนเส้นเลือดตีบตันได้ และเพื่อหน้าที่นี้ ธรรมชาติจึงได้สร้าง”ตับอ่อน”ขึ้นมา ตับอ่อนของมนุษย์มีหน้าที่หลักอยู่ 2 อย่าง คือสร้างน้ำย่อยไว้ย่อยอาหาร กับสร้าง”ฮอร์โมนอินซุลิน”เอาไว้คอยจูงเหล่าน้ำตาลในเส้นเลือดเหล่านี้ให้เข้าสู่เซลล์ เพื่อไม่ให้มีน้ำตาลอยู่ในเส้นเลือดมากเกินไป อินซุลินคือฮอร์โมนที่ทำหน้าที่กระตุ้นเซลล์ต่างๆโดยเฉพาะ”เซลล์กล้ามเนื้อ, เซลล์ไขมัน และเซลล์ตับ”ให้ดูดน้ำตาลที่ล่องลอยอยู่ในเส้นเลือดนี้มาสะสมอยู่ในเซลล์แทน เรียกง่ายๆก็เหมือนที่ชาร์จสำรองนั่นล่ะครับ เก็บน้ำตาลซึ่งเป็นแหล่งพลังงานเพื่อเอามาใช้ในวันหลัง วันนี้เรากินน้ำตาล วันหลังเราออกกำลังกาย สุดท้ายน้ำตาลก็ถูกนำไปใช้นั่นเอง ดังนั้นถ้าไม่มี”ฮอร์โมนอินซุลิน” น้ำตาลทั้งหมดที่เรากิน ก็จะล่องลอยอยู่ในเส้นเลือดต่อไป หาทางออกไม่ได้ ก็ปล่อยมันออกไปทางปัสสาวะ จึงเป็นที่มาของคำว่า”เบาหวาน” ซึ่งแปลว่า “ปัสสาวะที่มีรสชาติหวาน” ยังไงล่ะครับ แต่ถึงจะปัสสาวะทิ้งออกมายังไง ก็ยังคงมีน้ำตาลที่คั่งค้างอยู่ในเส้นเลือดอีกมากมายอยู่ดี
โรคเบาหวานนั้น มีหลักๆอยู่ 2 ประเภทครับ ประเภทแรกเกิดจากตับอ่อนมันไม่ยอมสร้างอินซุลิน คนพวกนี้มักเป็นเบาหวานตั้งแต่อายุน้อยๆ ส่วนประเภทที่ 2 ซึ่งคนส่วนใหญ่เกือบทั้งหมดเป็นนั้นยังคงมีฮอร์โมนอินซุลินอยู่ในระดับเกือบปกติครับ เพียงแต่”เซลล์กล้ามเนื้อ, เซลล์ไขมัน และเซลล์ตับ” มันดื้อครับ มันไม่ยอมทำตามคำสั่งฮอร์โมนอินซุลินที่สั่งให้มันดูดน้ำตาลจากเส้นเลือดมาสะสม เราเรียกคนพวกนี้ว่าเป็นพวก”ดื้ออินซุลิน(Insulin resistance)” ดังนั้น ภาวะใดๆก็ตามที่เป็นปัจจัยเสี่ยงทำให้เซลล์พวกนี้มันดื้อต่อฮอร์โมนอินซุลิน ภาวะนั้นๆก็จะเป็นสาเหตุทำให้เกิดโรคเบาหวาน แล้วภาวะนั้นๆมันมีภาวะอะไรบ้างล่ะ? หลักๆเลยที่มีหลักฐานชัดเจนก็คือ ภาวะอ้วน กับภาวะกรรมพันธ์ุ ถ้าคุณอ้วน คุณก็เสี่ยงมากที่จะเป็นโรคเบาหวาน ถ้าคุณมีพ่อแม่พี่น้องสายตรงเป็นเบาหวาน คุณก็เสี่ยงมากที่จะเป็นโรคเบาหวาน นอกจากนี้ภาวะนั่งเฉยๆไม่มีกิจกรรมใดๆ ภาวะแก่ชรา ภาวะเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์ ก็ถือเป็นปัจจัยเสี่ยงหลักๆเช่นกัน สิ่งเหล่านี้เป็นสาเหตุทำให้เซลล์ต่างๆเริ่มดื้อต่อฮอร์โมนอินซุลิน แต่ก็เชื่อว่ายังมีปัจจัยอื่นๆอีกมากมายที่ส่งผล เพียงแต่ยังไม่มีหลักฐานเพียงพอให้สรุปได้เต็มปาก เมื่อร่างกายไม่สามารถจัดการกับน้ำตาลในเส้นเลือดได้ คราวนี้โรคต่างๆก็จะเริ่มตามล่ะครับ ของหวานก็กินไม่ค่อยได้ เส้นเลือดสมองและหัวใจก็เริ่มตีบ ตาก็เริ่มมัว มือเท้าก็เริ่มชา ขาก็อาจถูกตัด ไตก็เริ่มวาย เรื่องต่างๆเหล่านี้ไว้ผมจะมาเล่าให้ฟังในบทความต่อๆไป แต่ขอบอกไว้เลย ว่าเบาหวานเป็นโรคที่น่ากลัวจับใจและเกินบรรยาย ดังนั้นสิ่งที่พวกเราต้องทำ ก็คือการลดภาวะปัจจัยเสี่ยงต่างๆให้เหลือน้อยที่สุด แน่นอนว่าเราคงไม่สามารถกำจัดปัจจัยเสี่ยงทุกๆอย่างได้ ถ้าพ่อแม่ของเราเป็นเบาหวาน เราก็คงไม่สามารถไปแก้ไขอะไรได้ แต่เรายังสามารถกำจัดปัจจัยเสี่ยงอื่นๆได้ ดังนั้นโรคเบาหวานมันก็เหมือนกับการใช้ชีวิตครับ “คนเราเลือกเกิดไม่ได้ แต่เราสามารถเลือกทางเดินชีวิตได้” ถ้าเราตระหนักและเลือกทางเดินชีวิตที่เหมาะสม เราก็สามารถเลือกได้...ว่าสุขภาพของเราจะเป็นเช่นไร...
|
